Fragmenty Instrukcji Saperskiej Umocnienia polowe - Schrony Żelbetowe i Betonowe (Część III, Zeszyt III)
Sztab Główny Inspektor Saperów
Zastosowanie żelbetu pozwala na najdalej idące
zmniejszenie grubości stropów, ścian i płyt fundamentowych.
Jest to szczególnie ważne dla schronów bojowych
ze względu na maskowanie. Schrony żelbetowe i betonowe potrzebują do swego
wykonania dużej ilości materiałów, robocizny i czasu. Ponadto beton, ażeby
dobrze się opierał działaniu pocisków musi odpowiednio stwardnieć. Czas na
stwardnienie, licząc od ukończenia betonowania wynosi 4 tygodnie dla betonu
wykonanego z cementu portlandzkiego normalnego i 2 tygodnie dla cementu
portlandzkiego przedniego. Schrony betonowe (bez zbrojenia) wykonuje się tylko
wtedy, gdy brak żelaza - w przeciwnym razie zawsze korzystniejsze są
żelbetowe.
Grubości poszczególnych elementów schronu
polowego są następujące:
Rodzaj schronu |
TYP |
Wytrzymałość schronu na pociski
kalibru |
Strop m. |
Ściany zewnętrzne
narażone |
nienarażone |
Ściany wewnętrzne
nośne |
działowe
|
Płyta fundamentowa |
żelbetowy
|
A |
Liczne 75 mm i pojedyńcze
105 |
0.80 |
1.00 |
0.40 |
0.40 |
0.30 |
0.40 |
B |
Liczne 105 mm i pojedyńcze
155 |
1.00 |
1.20 |
0.55 |
0.40 |
0.30 |
0.50 |
betonowy
|
A |
Liczne 75 mm i pojedyńcze
105 |
1.10 |
1.40 |
0.55 |
0.55 |
0.40 |
0.55 |
B |
Liczne 105 mm i pojedyńcze
155 |
1.40 |
1.70 |
0.75 |
0.55 |
0.40 |
0.75 |
Dla zmniejszenia robót ziemnych, skrócenia czasu
ogólnego robót i uproszczenia ich oraz uchronienia się od wód podskórnych
zasadniczo buduje się schrony o 1 kondygnacji.
Wymiar schronów wzdłuż frontu winien być większy
niż prostopadle do frontu, ze względu na rozrzut pocisków.
W schronach na c.k.m wejście stanowi otwór o
szerokości 0.65 i wysokości 1.20 m. Próg znajduje się 0.5 m. nad
podłogą.
O ile schron w planie ma kąty cofnięte wówczas
dla lepszego zabezpieczenia otworów, jakie tam się zwykle znajdują i
zamaskowania - daje się okapy betonowe.
Wszystkie ściany narażone na ostrzał a nie
mające strzelnic, włazów, itp., należy okładać narzutem kamiennym i obsypywać
ziemią dla zmniejszenia minowego działania pocisków.
Narzut kamienny ma w przekroju kształt trójkąta
prostokątnego, zwróconego wierzchołkiem na dół. Grubość narzutu u góry 1.00 m
przeciwko pojedynczym 105 i 1.50 przeciwko pojedynczym 155.
Nasyp na stropie powinien mieć ok. 20 cm.
(łącznie z darnią).
W schronach bojowych strzelnice powinny mieć
zasadniczo kierunek flankowy lub skośny w stosunku do frontu, tak aby nie były
narażone na ogień nieprzyjaciela.
Ubezpieczony ogień czołowy można uzyskać tylko z
kopuł pancernych co w fortyfikacji polowej będzie wyjątkiem.
Schrony ze strzelnicami czołowymi można stosować
tylko w warunkach szczególnie korzystnych pod względem ukrycia strzelnicy od
obserwacji npla lub trudności ostrzelania jej przez artylerię npla (naprz. w
lasach, terenie silnie pofałdowanym, na pozycjach o przedpolu pozbawionym
stanowisk obserwacyjnych, itp.).
Wysokość osi strzelnic c.k.m. nad poziom terenu
0.60 m.
Umieszczenie strzelnicy niżej jest
niebezpieczne, ponieważ jej pole ostrzału może być zasłonięte przez leje
pocisków artylerii npla, zaspy śnieżne lub otaczającą roślinność.
Izba c.k.m posiada strzelnicę dostosowaną do
c.k.m. wz. 30 i wz. 80 i stół do ustawiania c.k.m. -u.
Strzelnica pozwala na kąt
ostrzału:
1. dla c.k.m. wzór 30 - poziomy kąt 60° -
pionowy kąt od -3° 30’ do + 3° 30’ - przy celowniku 2000 m.
2. dla c.k.m. wzór 08 - kąt poziomy 50° ,
ponieważ podstawa do c.k.m pozwala na kąt ostrzału 30° , zatem dla otrzymania
pełnego kąta ostrzału (50° ) należy podstawę przesuwać i skręcać w obie strony
od osi.
Pionowy kąt od - ok. 3° do + ok. 3° przy
celowniku 2000 m.
Stół do ustawienia c.k.m. musi być bardzo
sztywny; umocowuje się go do 2 belek wbetonowanych w najwyższą warstwę płyty
fundamentowej.
C.k.m. wz. 30 ustawia się 2-ma krótszymi nóżkami
we wgłębieniach pod otworem strzelnicy, dłuższa nóżka opiera się na stole.
MATERIAŁ
Beton składa się z: a) cementu
portlandzkiego, b) kruszywa grubego (tłucznia lub żwiru), c) kruszywa
drobnego: piasku, d) wody.
a) Cement. Należy używać cement portlandzki
normalny: jeżeli mało jest czasu na twardnienie betonu (mniej niż trzy
tygodnie), wówczas zaleca się używanie cementu portlandzkiego przedniego. Cement
portlandzki ma kolor szaro-zielonawy, zaś cement glinowy - kolor
brunatno-żółtawy. Wiązanie od chwili zarobienia cementu wodą winno się zacząć po
upływie 3 godzin i skończyć po upływie 7 godzin. Jeżeli czas wiązania jest
krótszy niż 3 godziny, wówczas należy tak zorganizować pracę, by odstęp czasu
pomiędzy nałożeniem 2 kolejnych warstw betonu był mniejszy od czasu
wiązania.
b) Kruszywo grube. Do betonu może być używany
zarówno tłuczeń jak żwir, jednak dobry tłuczeń daje wyniki lepsze. Tłuczeń ze
skał wybuchowych np. z granitu, bazaltu, porfiru daje beton wytrzymalszy niż
tłuczeń ze skał osadowych, np. z piaskowca. Nie wolno używać tłucznia ze skał
zwietrzałych oraz zanieczyszczonego gliną lub pyłem. W ostatnim wypadku należy
go przed użyciem przemyć. Grubość ziarn kruszywa grubego winna być w
granicach od 20 do 60 mm, dla budowli betonowych (nie zbrojonych) - do 80
mm. Zawartość ziarn drobniejszych od 20 mm nie może przekraczać 30% całości
kruszywa grubego. Najkorzystniejsze jest kruszywo takie, gdy ziarna od 20 do
40 mm stanowią 1/3, zaś ziarna od 40 do 60 mm (a dla betonowych od 40 do 80 mm)
- 2/3 całkowitej objętości kruszywa grubego.
c) Kruszywo drobne (piasek). Do robót betonowych
nadają się czyste piaski rzeczne, kopalniane lub też sztuczne, pochodzące z
mechanicznego kruszenia skał. Grubość ziarn piasku zasadniczo do 2 mm. Zawartość
ziarn grubszych od 2 do 4 mm nie może przekraczać 20% od całej ilości piasku.
Jeżeli ilość tych ziarn jest większa od 20%, wówczas piasek należy traktować
jako pospółkę. Piasek grubszy daje lepszy beton niż drobny piasek. O ile
jest pospółka, to zwykle należy ją uzupełnić piaskiem lub kruszywem grubym. W
tym celu należy ją zbadać - przez przesianie na sitach o oczkach 2 mm do 20 mm.
Do zbadania należy wziąć nie mniej niż 10 litrów pospółki.
Odpowiednią dla betonu jest pospółka o
następującym uziarnieniu: - ziarna od 0 do 2 mm w ilości poniżej 33% -
ziarna od 2 do 20 mm w ilości poniżej 25% - ziarna od 20 do 60/80 mm w ilości
powyżej 50% w stosunku do całości kruszywa.
Jeżeli pospółka naturalna nie czyni zadość temu
uziarnieniu wówczas należy ją odpowiednio uzupełnić piaskiem lub kruszywem
grubym. Pospółka również nie powinna posiadać zanieczyszczeń gliną, pyłami i
częściami organicznymi.
d)Woda. Woda odpowiednia do picia, bez przykrych
smaków lub zabarwień nadaje się do zarabiania betonu.
Odpowiednią zatem będzie woda z wodociągów,
studzienek, rzek i jezior, kanałów odwadniających itd., natomiast nie będą się
nadawać wody, zawierające odpływy fabryczne, kanalizacyjne, wody bagienne i woda
morska.
e)Skład betonu. Orientacyjny skład betonu na 1
m3 jest następujący: dla stropów i ścian - ilość cementu - 400 kg - ilość
wody (dodanej) - 130 litrów - ilość piasku - 360 litrów - ilość tłucznia
(żwiru) - 900 litrów stosunek objętościowy piasku do tłucznia jak
1:2,5
dla płyt fundamentowych: - ilość cementu -
300 kg - ilość wody (dodanej) - 100 litrów - ilość piasku - 450
litrów - ilość tłucznia (żwiru) - 900 litrów stosunek objętościowy piasku
do tłucznia jak 1:2
Dobry beton winien mieć konsystencję lekko
wilgotnej ziemi ogrodowej. Wyraźne występowanie wilgoci na powierzchnię lub stan
galaretowaty po wrzuceniu betonu do taczki dowodzi już nadmiaru
wody.
f) Stal do zbrojenia betonu. Do zbrojenia
betonu używa się prętów okrągłych o FI 10 i 20 mm. Ciężar prętów FI 10 mm - 0,62
kg/m, FI 20 mm - 2,47 kg/m.
Dla zabezpieczenia od odprysków wewnętrznych
powierzchni stosuje się: - szyny kolejowe normalnotorowe, teowniki,
dwuteowniki itp. - siatkę z prętów stalowych powyżej 4 mm i o oczkach nie
większych niż 40 x 60 mm. - siatkę jednolitą.
g) Przygotowanie zbrojenia. Cięcie prętów
stalowych na kawałki o potrzebnej długości wykonuje się specjalnym nożycami;
pręty FI 10 mm można ciąć przecinakiem. Na końcach prętów należy wykonywać haki
o wymiarach wg. rys.
W stali grzebieniowej haków nie robi się. Do
wyginania prętów FI 20 mm służą specjalne przyrządy. W razie braku ich można
wyginać ręcznie, umocowując pręt w imadle lub na stole specjalnym z trzpieniami
wbitymi stosownie do narysu pręta. Wyginanie prętów odbywa się na
zimno. Nie należy wyginać prętów za pomocą młotka. Pręty FI 10 mm wygina
się ręcznie na stole specjalnym. Łączone pręty są zaopatrzone w haki,
zachodzą one na siebie na długość ok.30 średnic i są w 3 miejscach przewiązane
drutem. Łączenie prętów nie jest korzystne. Szczególnie pręty w kierunku
mniejszej rozpiętościizby nie powinny być łączone. Dążyć - żeby złącza prętów
nie wypadały w jednym przekroju; tak samo lepsze jest łączenie prętów nad
ścianami niż nad izbą. Przy obliczaniu długości prętów należy dodawać na 2
haki 12 cm dla prętów FI 10 mm, a 24 cm dla prętów FI 20 mm.
h) Materiał na szalowanie i do robót
pomocniczych. 1. Szalowanie Drzewo. Stosuje się drzewo miękkie (sosna,
jodła). Drzewo twarde może być użyte na słupy, kliny, podkładki. Deski do
szalowania winny mieć grubość 25-50 mm; do szalowania pod stropy winny być deski
nie cieńsze od 38 mm. Jeżeli szalowanie pozostaje jako konstrukcja
przeciwodpryskowa, wówczas grubość desek zarówno przy ścianach jak i przy
stropie winna być 38-50 mm. Słupki, rozpórki i zastrzały - z kantówki 10 x 10
lub drzewa okrągłego FI 10 - FI 15 cm.
Drut.
Przy szalowaniu trwałym, w celu umocowania desek
do prętów zbrojenia należy przewidzieć ok.3,5 m.b. drutu FI 3 mm, t.j. ok.0,2
kg. na 1 m2 szalowania. Ponadto przy obydwuch typach szalowania, na każdy
schron, zależnie od jego wielkości dodać 10 - 15 kg. drutu jak wyżej do
ściągnięcia szalowania wewnętrznego z zewnętrznym, w celu zachowania stałej
odległości pomiędzy nimi.
Przy szalowaniu zdejmowanym zaleca się
posmarować deski roztworem szarego mydła; wymaga to około 0,2 kg mydła na 1 m2
szalowania.
Przy użyciu tego samego materiału drzewnego na szalowanie
poraz drugi należy przyjąć procenty zużycia: dla szalowania wewnętrznego 70%,
dla szalowania zewnętrznego 30%.
UZBROJENIE ŻELBETU
a) Uzbrojenie fundamentów Typ A. Uzbrojenie
płyty fundamentowej o grubości 40 cm składa się z dwóch krat poziomych o oczkach
kwadratowych: górnej 15 x 15 i dolnej 30 x 30 cm. Licząc od górnego lica
fundamentu do osi górnych prętów: I krata jest z prętów 20 mm w odległości 15
cm II krata jest z prętów 10 mm w odległości 30 cm Typ B. W płytach
fundamentowych o grubości 50 cm uzbrojenie to jest uzupełnione trzecią kratą z
prętów o FI 10 mm z oczkami 30 x 30 w odległości 43 cm od górnego lica płyty
fundamentowej. Poszczególne kraty ułożone są mijankowo; wszystkie końce
prętów przechodzą przez całą grubość ścian.
b) Ściany narażone 1) Pręty pionowe: (typ A i
B). Od strony zewnętrznego szalowania daje się 2 rzędy prętów; pierwszy z
prętów FI 10 mm rozstawionych co 20 cm i w odległości 4 cm od szalowania do osi
prętów; drugi - z prętów FI 20 mm rozstawionych co 20 cm mijankowo w stosunku do
pierwszego rzędu i w odległości 20 cm od szalowania. Od strony wewnętrznego
szalowania daje się 2 rzędy prętów; pierwszy z prętów FI 20 mm rozstawionych co
10 cm i w odległości 4 cm od szalowania do osi prętów; drugi - z prętów FI 20 mm
rozstawionych co 20 cm i w odległości 20 cm od szalowania. Pręty rzędu
najbliższego od wewnętrznego szalowania wchodzą w strop na połowę jego
grubości. W rzędzie prętów 20 cm od wewnętrznego szalowania, połowa prętów
sięga do połowy stropu, a połowa idzie przez cały strop. Pręty pozostałych 2-ch
rzędów przechodzą przez całą grubość stropu. W fundamentach pręty
zewnętrznych rzędów wchodzą na całą jego grubość - wewnętrznych rzędów - na 15
cm. O ile jest stosowana siatka przeciwodpryskowa, to jest ona przymocowana
drutem do pierwszego rzędu prętów wewnętrznych (licząc od wnętrza izby). 2)
Pręty poziome. - wzdłuż ściany: Przy obu rzędach prętów pionowych
wewnętrznych pręty FI 20 mm, zaś przy obu rzędach zewnętrznych - pręty FI 10
mm. W wewnętrznej części ściany układa się dla typu A: 1 rząd prętów FI 10
mm, zaś dla typu B na zmianę po 2 i po 1 pręcie FI 10 mm. Odległość w
płaszczyźnie pionowej między osiami tych prętów 15 cm. - w poprzek ściany - w
każdej warstwie uzbrojenia poziomego układa się co 60 cm pręty wiążące o FI 10
mm. Pręty te pokrywają się w płaszczyźnie pionowej.
c) Ściany
nienarażone 1) Pręty pionowe: (typ A i B) - w odległości 3 cm od wewnętrznego
szalowania do osi, pręty FI 20 mm rozstawione co 10 cm. Pręty te wchodzą w strop
na pół jego grubości, zaś w fundament na 15 cm. W odległości 3 cm od
zewnętrznego szalowania znajduje się 1 rząd prętów FI 10 mm, rozstawionych co 20
cm. Pręty te przechodzą przez cały strop i fundament. 2) Pręty poziome. -
wzdłuż ściany. W typie A i B przy rzędzie pionowym wewnętrznym daje się pręt
FI 20 mm - przy rzędzie zewnętrznym - pręt FI 10 mm. Ponadto dla typu B w
wewnętrznej części ściany układa się mijankowo 1 pręt FI 10 mm. Odległość w
płaszczyźnie pionowej między osiami prętów 15 cm. - w poprzek ściany: -
pręty wiążące o FI 10 mm, dla typu A i B, układane co 60 cm, jak w ścianie
narażonej.
d) Ściany wewnętrzne (typ A i B) Ściany nośne
i przedziałowe są zbrojone analogicznie. 1) Pręty pionowe: Po obu stronach -
w odległości 3 cm od szalowania 1 rząd prętów FI 10 mm rozstawionych co 20 cm.
Pręty te przechodzą przez pół grubości stropu i wchodzą na 15 cm. w
fundament. 2) Pręty poziome. - wzdłuż ściany - przy obu rzędach prętów
pionowych po 1 pręcie FI 10 mm - w poprzek ściany - pręty wiążące o FI 10 mm
co 40 cm.
e) Stropy Uzbrojenie stropów składa
się: 1) z uzbrojenia dolnego (nośnego) 2) z uzbrojenia górnego 3) z
uzbrojenia środkowego
1) Uzbrojenie dolne (dla typu A i B). - W
wypadku zastosowania jako konstrukcji przeciwodpryskowej siatki z prętów
stalowych lub desek drewnianych: Składa się ono z 2 krat prętów FI 20 mm i FI
10 mm i jednej warstwy z prętów FI 20, rozstawionych w odległości pionowej co 8
cm. Pierwsza dolna krata znajduje się 4 cm od szalowania ( do osi prętów FI 20);
od spodu przymocowana jest do niej drutem FI 2 mm siatka przeciwodpryskowa.
Pręty FI 20 mm tej kraty układane są równolegle do mniejszego wymiaru izby, co
10 cm oś do osi. Zaś pręty FI 10 mm co 30 cm i w kierunku prostopadłym do prętów
FI 20 mm. Na wysokości 12 cm od szalowania, znajduje się ułożona warstwa z
prętów FI 20 co 10 cm, ułożona prostopadle do prętów FI 20 kraty pierwszej. Na
wysokości 20 cm od szalowania znajduje się druga krata, identyczna jak pierwsza
i równolegle do niej ułożona. Wszystkie pręty FI 20 uzbrojenia dolnego
wchodzą w ściany zewnętrzne na całą grubość ścian. - W wypadku zastosowania
konstrukcji przeciwodpryskowej z szyn lub kształtowników mogą odpaść z
uzbrojenia dolnego, dolna krata lub ewent. jeszcze warstwa FI 20.
2) Uzbrojenie górne: Składa się z 3 krat
prostokątnych o oczkach 15 x 15 cm z prętów FI 10 mm. Odległość pionowa krat 15
cm. Pręty poszczególnych krat ułożone są mijankowo w stosunku do prętów krat
sąsiednich. Górna krata leży 4 cm od powierzchni górnej stropu do osi
prętów.
3) Uzbrojenie środkowe: w typie A składa się z
kraty o oczkach 30 x 30 cm z prętów FI 10 mm, znajdującej się w odległości 13 cm
poniżej dolnej kraty, górnego uzbrojenia; w typie B składa się z 2 krat jak w
typie A, umieszczonych w odległości 15 cm i 30 cm poniżej dolnej kraty, górnego
uzbrojenia.
Rysunki z instrukcji:
Piotr Pogorzelski Prawa autorskie © Moje miasto Różan Wszystkie prawa zastrzeżone. Opublikowane: 2003-05-21 (13874 odsłon) [ Wróć ] |